منو

رقص روی مین: بررسی وضعیت جهش تولید درکشاورزی در گفت و گو با دکتر سید مصطفی مرتضوی

سرویس اقتصادی ایستار: سومین سری از مجموعه نمای نزدیک به «جهش تولید» اختصاص دارد و میهمان پنجمین و آخرین گفت و گوی این پرونده، دکتر سید مصطفی مرتضوی عضو هیئت علمی دانشگاه ولیعصر، متخصص مدیریت منابع آب و نایب رئیس نظام صنفی کارهای کشاورزی استان کرمان است. این گفت و گوی مفصل از ابعاد مختلف به مسائل کشاورزی و اب در شهرستان رفسنجان پرداخته است. دکتر مرتضوی در این مصاحبه جهش تولید در کشاورزی پسته را به معنای افزایش تولید در هکتار دانسته و کشاورزان را به استفاده نظر کارشناسان فراخوانده است. شرح کامل این مصاحبه قابل توجه را در ادامه بخوانید.

۰۲ خرداد ۱۳۹۹

نمای نزدیک(سری سوم: ویژه جهش تولید)

نمای هفتم(آخر): مصاحبه

ایستار در سومین سری نمای نزدیک خود به مسئله جهش تولید می پردازد و تا کنون این را از بعد صنعت، بازرگانی، بخش خصوصی و تئوریک بررسی کرده و ضروری است تا از منظر کشاورزی و پسته هم مورد بررسی قرار بگیرد. به طور کلی برای شروع نظر و دیدگاه شما درباره جهش تولید و شعارهای اقتصادی رهبر انقلاب چیست؟

حضرت آقا با توجه به برداشت هایی که از کلیه مسائل داخل کشور و رصد خارج از کشور دارند، یک سری پیام ها را می فرستند و راهکارهایی ارائه می کنند. اما متاسفانه شاهد هستیم این صحبت ها گاها واقعا در حد یک شعار سال باقی می ماند و یک سری همایش ها و جشنواره ها با محور شعار سال برگزار می شود. ولی اصل موضوع فراموش می شود امیدواریم امسال این اتفاق نیفتد. همین آغاز سال جدید کرونا باعث شد که یک تلنگر و روحیه جهادی برای تولید شکل بگیرد که نمونه اش را بحث ماسک و مواد ضدعفونی کننده و امثال آن دیدیم. این جهش تولید را ما از ابتدای سال دیدیم و خود مردم هم وارد شدند و دولت کاری که انجام داد این بود که سنگی جلوی کار نیانداخت و همراهی کرد. پس وقتی صحبتی از طرف حضرت آقا می شود مردم خودشان باید وارد کار شوند و دستگاه اجرایی مسیر را هموار کنند و سنگی نیاندازند و در قالب بخش نامه و دستور العمل جلوی پیشرفت کار را نگیرند. حالا همین روحیه می تواند در جهش تولید در همه زمینه ها از جمله در کشاورزی پسته  انجام شود.

صحبت های اخیر حضرت آقا به مناسبت روز کارگر اهمیت را به کشاورزی برگرداند. تا الان وقتی صحبت از کارگر و کار می شد همه اذهان مخصوصا در چند سال اخیر فوری می رفت سمت صنعت، صنعتی که انتقادهای بسیاری به آن وارد هست، همانطور در بحث کشاورزی هم انتقاد است ولی کشاورزی خودش را نشان داده است. به نظرم خیلی خوب است که به کشاورزی نگاه جدیدی شود. چون با کشاورزی در دنیا می توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم. کشور ما باید بپذیرد که کشوری آنچنان صنعتی نیست که بتواند با صنعتش در جهان رقابت کند و حرفی برای گفتن داشته باشد. اما با پسته و زغفران و خرما می توانیم در دنیا رقابت کنیم و کردیم و امروز هر کشوری که در دنیا صاحب پسته است، شروع آن از منطقه ما بوده است و نام رفسنجان در آنجا آشناست. پس باید در کشاورزی یک رونق و جهش خوبی داشته باشیم.

خوب جهش تولید در زمینه کشاورزی پسته به چه معناست؟ و چگونه رخ می دهد؟

منظور از جهش تولید این نیست که مثلا امسال زمین های زیر کشت پسته را دو برابر کنیم. این موضوع کاملا مردود است و کاری به آن نداریم. جهش تولید یعنی اینکه ما چکار کنیم که با همین میزان آب با همین شرایط آب و هوایی (چون شرایط آب و هوایی و تغییرات درجه دمایی در دوسال گذشته پسته رفسنجان را دچار مشکل کرده است) چگونه می توانیم تولید را حفظ کنیم. کاری که ما می توانیم انجام دهیم این است که به دانشگاه و فعالیت های تحقیقاتی  باور داشته باشیم و از نیروی آنها استفاده کنیم. از ان طرف دانشگاهیان هم باید خودشان را به کشاورز ثابت کنند این دو طرفه است در این حالت تولید به سمت علمی شدن می رود.

این موضوعی که می فرمایید تا کنون بروز و ظهوری داشته است؟ تلاشی برای آن انجام شده است؟

بله مثلا یک نمونه اش که ما انجام دادیم این است که از سه سال پیش نظام صنفی کشاورزی رفسنجان به صورت یک هفته در میان یک سری کلاس و پاتوق های کشاورزی را با حضور کارشناسان برگزار کرده است. حتی الان که شیوع کروناست به صورت مجازی این کار صورت می گیرد و بازخوردهای خوبی تا امروز داشته است.  خیلی از کشاورزان پیشرو، دنبال مطالب علمی هستند و خودشان رصد می کنند. امروز کشاورزان پیشرو درک کردند اگر می خواهند سم پاشی کنند باید فوری به کارشناسش مراجعه کنند.  در بحث جهش تولید باید این روش را پیش ببریم. امیدوارم امسال را سالی در نظر بگیریم که مباحث علمی در کشاورزی و تولید پسته جایگاه ویژه تری داشته باشد.

آقای دکتر گفتید جهش تولید این نیست که سطح تولید افزایش یابد و منظورتان حفط تولید کنونی پسته است. با توجه به اینکه مشکلات و موانع زیادی داریم از جمله تنش های دمایی و کمبود و شور بودن آب و مسائل دیگر چه گونه می توان این تولید را حفظ کرد؟

اگر این موضوع راحتی بود حضرت آقای اینجور نمی فرمودند. یعنی عزم ملی باید به میان بیاید. موضوعی مطرح می شود و روی آن صحبت می شود باید روی آن انرژی گذاشته شود. ما همه مشکلات را می دانیم. اما باید مرد میدان بود. در بحث جهش تولید همین مسئله موضوعیت دارد. مسئله این است که باید با تمام موانعی که الان داریم حالا آب، شرایط دمایی و آفت هاو… ما جهش تولید را در این بینیم که میزان تولید در هکتار بالا رود. الان با همین آب و شرایط سخت موجود، یک نفر در یک هکتار چند کیلو و دیگری چند تن پسته بر داشت می کند. و منظور ما از جهش تولید در کشاورزی این است که تولید را در یک سطح مشخص(هکتار) بالا بیریم.

اینجا سوال پیش میاد. ما گفتیم که تنش دمایی و کمبود آب دو عامل کاهش تولید پسته است و شکی در آن نیست. اما وقتی قرار باشد تنش های دمایی همچنان ادامه داشته باشد و آب هم نباشد، اساسا پسته تولید نخواهد شد یا اساسا پسته با کیفیت تولید نخواهد شد.آیا در چنین شرایطی اینجا بحث کشت جایگزین در راستای جهش تولید کشاورزی در رفسنجان و انار مطرح می شود؟ آیا این صلاح است که رفسنجان به سمت کشت های جایگزین برود؟

ببینید این بحث در چارچوب یک پلن وسیع تری باید بررسی بشود. بحث کشت های جایگزین مطرح است و به آن سمت باید رفت اما در جاهایی که آب به هیچ وجه کیفیت ندارد و واقعا نمی شود با آن آب، پسته تولید کرد. خب در این حالت می توان موضوع گلخانه های هیدورپونیک را دنبال کرد. می توان بحث شیلات را پیگیری کرد. می توان زعفران و گل محمدی را پیگیری کرد که اتفاقا در دانشگاه ولی عصر در زمان آقای دکتر دهقان و دکتررنجبر عسکری و با حمایت مس و جهاد کشاورزی در راستای اقتصاد مقاومتی کارهای خوبی انجام شد. اما اینها نسخه ای نیست که برای کل منطقه بپیچیم. این نکته هم باید یادمان باشد که پسته رفسنجان قابل حذف کردن نیست. شما میزان کارگری که از اول شهریور تا اواخر مهر و آبان در رفسنجان روزی کسب می کند را نمی توانید بیخیال شوید. حجم بسیار بالایی است. یا کارگری که در طول سال در زمینه پسته و کشاورزی کار می کند یا بقیه موارد. در این قضیه اولین کسی که سهمش را دریافت می کند کارگر است یعنی کارگر کاری ندارد که پسته دارید یا ندارید او حقش  را می خواهد، روزی اش را می خواهد. کارخانه ای اگر امروز تولیدشان را نخریدند پول به کارگر نمی دهد و می گوید بروید بیمه بیکاری بشوید.  ولی این کارگر کشاورزی اولین کسی است که پولش را دریافت می کند. پس پسته قابل حذف نیست ولی کشت های جایگزین در کنار آن در نقاطی که ما نیاز داریم و کیفیت آب دیگر جواب نمی دهد، منطقی است.

میشه مثال بزنید که کدام منطقه به این سمت رفته است؟

اگر بخواهیم بگوییم بحث های حاشیه ای دنبال می شود. ولی خیلی از نقاط وجود دارد که صرفه اقتصادی تولید پسته را در این منطقه دیگر ندارد و البته مناطقی هم داریم که رکورد کشوری تولید را زده است.

چندسالی شاهدیم که در منطقه کاشان، بشروییه و تربت حیدریه به شدت کشت پسته زیاد شده و خیلی ها از رفسنجان رفته اند و در آنجا مشغول هستند، آیا  تنش ها و شرایط آب و هوایی به حدی می رسد که این اتفاق بیفتد که شهرهای دیگر، شهر های پسته خیز شوند و رفسنجان را پشت سر بگذارند؟

اصلا جهش تولید در رفسنجان همین است که نگذاریم این اتفاق بیافتد. باید بیاییم در رفسنجان این را حفظ کنیم و افزایش دهیم. تاکید می کنم افزایش به معنی میزان هکتار نیست به میزان تولید در هکتار است که قابلیت این کار را هم داریم. مثال می زنم سال گذشته سال پسته نبود اما در یک روستا در دوطرف خیابان دو باغ متفاوت وجود داشت. یک باغ درختانش کلی خوشه پسته داشت  آن طرف خیابان نداشت. یا در یک روستا اعضا یک خانواده بودند که زمین های یکی خوب و پر محصول اما زمین های دیگری کم محصول چرا؟  چون یکی کارشناس دارد، و رسیدگی می کند از نظرات مشاوران و کارشناسان علمی استفاده می کند اما دیگری ول کرده و هیچ نظر کارشناسی را قبول نمی کند. جهش تولید یعنی این که جلوی این هدر رفت منابع را بگیریم.

برداشت من از صحبت های شما این است که جهش تولید در پسته این است که تولید در هکتار با استفاده از پتانسیل های کارشناسی و نظارت های مستمر و بهبود روش آبیاری افزایش یابد در واقع چیزهایی که کشاورز باید مد نظر داشته باشند. حالا اگر بخواهیم بحث کود و سم را به این اضافه کنیم. دیدگاه شما در این خصوص چیست؟ در واقع وضعیت کود و سم و میزان و کیفیت استفاده از آن در باغات پسته را چگونه ارزیابی می کنید؟

بحث کود و سم و نهاده های کشاورزی مبحث بسیار مفصلی است و خود بحثی جداگانه را می طلبد. اما به طور کلی میزان مصرف سم در رفسنجان در برخی سالها به حدی بالا رفت که شرایط قابل کنترل نبود. علاوه بر این برندها تقلبی هم در بازار شاهد بودیم مخصوصا چون تحریم بودیم، افراد سودجو ورود می کردند و وقتی قاچاق وارد می شد دیگر نمی توان کنترلش کرد. این بحث مفصلی است که بخواهیم زیاد وارد شویم ازاصل موضوع می مانیم ولی همین قدر بگویم که سم و کود باید به جا مورد استفاده قرار گیرد. این که بگوییم  کشاورزی ارگانیک و بدون هیچ سم و کودی، نمیتواند جوابگو بوده و خود دنیا می داند این شدنی نیست. باید درست و به جا و کارشناسی شده استفاده کرد. نکته مهم در زمان درست باید سم پاشی صورت بگیرد. یعنی زمان سم پاشی به وضعیت آب و هوا هم مرتبط است که باید در نظر گرفته شود. کار خیلی خوبی که هواشناسی انجام داد این بود که پیش بینی هوا و دما و بارش روزانه را در اختیار ما گذاشت ما هم به کشاورزان منتقل کردیم در نتیجه هواشناسی کشاورزی اهمیت پیدا می کند. در غیر این صورت مثلا کشاورز صبح سم پاشی می کرد اما عصر باران می آمد و همه زحمات را از بین می برد. این چیزها را بخوبی میشه مدیریت کرد. کار خاصی هم ندارد گاهی فقط با در اختیار گذاشتن یک سری دیتا می توان جلوی کارهای اضافی و هدر رفت سرمایه و زمان را گرفت.

چند سال قبل با فرماندار وقت رفسنجان مصاحبه ای کردم ایشان گفتند، برای توسعه کشت پسته طرح های تغییر الگوی آبیاری موجود است و حتی دولت تسهیلات خوبی به کشاورز برای این می دهد، ولی کشاورز مقاومت می کند. حالا آیا واقعا کشاورز در برابر روش های علمی و نوین مقاومت می کند؟ پیشنهادات شما به کشاورزان چیست؟

بحث تغییر الگوی زندگی، تغییر باور ها  و روش ها همیشه سخت بوده است. ببینید همه به مرگ اعتقاد داریم اما باور قلبی به آن نداریم. می گوییم مرگ مال همسایه است. این دقیقا همین قضیه است. یا مسئله دیگر عدم اعتمادی است که کشاورز به کارشناس دارد که خوب وقتی فکر می کنیم می بینم شاید حق داشته باشد، چون ممکن است در دوره هایی بعضی از کارشناسان آمارهای غلط داده باشد، یا سمی را پیشنهاد داده است که بعد تقلبی از کار در آمده و چون کشاورز باورش زیر سوال رفته  است دیگر اعتماد نمی کند. اما در مجموع ما باید به علم ایمان داشته باشیم اینکه خطای یک نفر را به پای همه بگذاریم درست نیست.  بعد یک نکته دیگر اینکه من اگر بخواهم از دید دانشگاهی صحبت کنم باید بگویم، وقتی من استاد هدفم از نوشتن کتاب ومقاله و پژوهش فقط برای کسب رتبه باشد و با کشاورز تعامل نداشته باشم، از من فاصله می گیرد. متاسفانه فرهنگ بدی را جا انداختند، دانشجوی ما می گوید این صبحت هایی که شما می کنید بیرون عمل نمی شود. بیرون  چیز دیگری است. اما من می گویم اتفاقا بیرون هم اصلش همین است. ولی خب باید عزممان جزم باشد و اگر واقعا دلمان می سوزد باید علمی کردن کشاورزی دنبال شود. اگر این کار صورت گیرد خیلی از منابع که در حال نابودی است جلویش گرفته می شود. مثلا در زمینه آب وقتی بررسی می کنیم می بینیم خیلی از زمین های ما شاید مشکلشان آب نباشد بلکه خود زمین مشکل داشته باشد. این از علم به دست می آید. خیلی از قضایا و مشکلات گاها با یک اصلاح کوچک در باغ حل می شود. مثلا پشته های خاکی در کرت ها را جابجا کنیم، در میزان جذب آب  و کم کردن املاح تاثیر می گذارد ولی کشاورز باید به من ایمان پیدا کند که حرفی که می زنم حرف درستی است. این کار، کار سختی است. البته قوانین و شعارهایمان هم با هم ضد نقیض است. که باید مرتفع شود و مثال ها در این زمینه بسیار است.

به نظرم اگر ممکن است مثالی در این خصوص بزنید که می تواند به عنوان مانع جهش تولید درکشاورزی تلقی شود.

مثلا شما نهاده کشاورزی را در نظر بگیرید. می خواهیم یک نهاده دولتی را در سطح یک شهر توزیع کنیم اگر به میزان کل زمینهای زیرکشت داریم توزیع کنیم و درغیر اینصورت کلا ندهیم. خوب اگر کنترل و نظارت نشود به همه و به کل زمین های زیر کشت نمی رسد. باعث میشود به یکی بدهیم و به بقیه ندهیم یا اینکه حذفش کنیم و سلیقه ای برخورد کنیم که خودش یک مانع است. دوم اگر قرار است وامی اختصاص پیدا کند و کمک مالی به کشاورز اعطا شود این را بگذاریم برعهده کارشناس تا تصمیم بگیرد این وام برای چه و چگونه استفاده شود. بگوییم در این شهرستان هر وام کشاورزی که میخواهد داده شود حتما باید پیوست کارشناسی روی زمین باشد. این بزرگترین کاری است که می توان امسال در بحث جهش تولید انجام داد. نکته دیگر بحث در اختیار قرار دادن اطلاعات و دیتاست. کشاورز برایش سخت است و هزینه بر است بخواهد در خصوص آب و خاک و فلان بررسی کند و آزمایش انجام دهد. دولت اگر بخواهد کاری در زمینه جهش تولید انجام دهد باید داده های کیفی آب تمام منطقه را در اختیار کشاورزان قرار دهد.

این موضوعاتی که می فرمایید در حیطه اختیارات جهادکشاورزی است؟

 دست همه است. مثلا همین بحث دیتای منابع آب دوسال هست که دانشگاه ولی عصر پیگیری هایی انجام داد که تمام چاه های کشاورزی دشت رفسنجان اطلاعاتشان برداشته شود و آنلاین روی سایت قرار گیرد و هر کشاورز بتواند مراجعه کند و ما برای این قضیه پلان مدیریت منابع آبی ببینیم. طرحی که بخش آب گروه عمران دانشگاه ولیعصر مطرح کرد و قرار بود با شرکت مس اجرایی شود.

قرار بود اجرایی شود؟ هنوز اتفاق نیافتاده؟

نه هنوز قرارداد بسته نشده است.

چرا؟ چه کسی باید قرار داد را می بست؟

جهاد کشاورزی پیشنهاد دهنده بود، دانشگاه ولیعصر مجری بود و شرکت مس هم در قالب طرح اقتصاد مقاومتی اسپانسربود. الان این طرح بین دانشگاه وشرکت مس در بحث مبلغ در حال رفت و برگشت درگیر است و هنوز هم مشکلش حل نشده است.

چرا؟ یعنی ایراد مس به طرح چیه؟

 شرکت مس موافق بود و الان هم هست مشکلی ندارد، اما مجموعه تحقیقاتی مس با این قضیه آنچنان موافق نبود و آخرین نامه ای که دادن این است که مبلغ تا 200 میلیون باشد. خود مدیران مس موافق هستند اما نگاه سلیقه ای مجموعه تحقیقاتی مس این پروژه را به عقب انداخته است.

طرح به این مهمی این گونه با یک نگاه سلیقه ای باید خاک بخورد

بله اقای دکتر محمدعلی دهقان که زمانی رئیس دانشگاه بودند برای این مسئله یک طرح خیلی خوب و عالی در ذهن داشتند. عقیده داشتند که باید دیتاهای آب را گرفت و جاهایی که این آب برای کشاورزی پسته مشکل دارد و مناسب نیست صرف شیلات و گلخانه های هیدرو پونیک شود. حتی دانشگاه اسپانسر می شود  و گلخانه های هیدروپونیک را با مردم در منطقه راه اندازی می کنیم.

جسته گریخته در خصوص آب به ویژه کشاورزی صحبت هایی شد اما جا دارد به طور خاص در خصوص حفظ مدیریت منابع آب در کشاورزی بپردازیم.

اول یک توضیحی بدهم که حضرت آقا چند روز قبل فرمودند خدا رو شکر مشکل آب حل شده اما چون آدم های سواستفاده گر هست  من این توضیح را بدهم که منظور ایشان در بحث منابع آب زیر زمینی و کشت های باغی نبوده بلکه صحبت ایشان در خصوص کشت های دیم و زراعی بوده. الان در رفسنجان از 300 متر آب در می آورند اما در شهرهایی که از رودخانه استفاده می کنند یا چاه های سطحی دارند این مربوط به آن مناطق است. اما در مناطق کویری این موضوع صدق نمی کند. این نشود که یکی بیاید بگه گفتن مشکل حل شده و ما بیاییم چاه بزنیم. این نباشد.

الآن چاه زدن همچنان در رفسنجان ممنوع است؟

ممنوع است. از سال 1354 ممنوع شد.

اما چاه های بسیار زیادی حفر شده؟ چه طور می شود وقتی که ممنوع است این همه چاه زده می شود؟

ببینید جواب های این خیلی زیاد است. خیلی از عوامل  دخیل است. مثلا ما چاه داریم که دیوان عدالت اداری حکم داده است. چاه داریم که با مصوبه مجلس بعد ها قانونی و مجوز دار شدند و امثالهم. خوب این اقدام بسیار بدی است. چون دارد به من امید می دهد که بروم چاه غیرقانونی بزنم بالاخره روزی یک تبصره ای، ماده ای، چیزی برایش پیدا می شود و مجوز دار می شود. ذهنیت و امیدهای واهی می دهد. وقتی قانون جامعی داریم ولی باورش نداریم و همه سلیقه ای و جزیره ای به آن نگاه می کنند می شود این. اگر بستر فراهم نباشد چنین کاری انجام نمی شود.

در حقیقیت خلاهای قانونی ما باعث می شود؟

خلاهای قانونی نه. زیاد بودن قانون ها و تضاد بین قوانین در منابع آبی آزار دهنده است.

اصلا ما برنامه یا سند استراتژیک آب در کشور داریم یا نه؟

بله داریم. ولی این سند نگاهش کلی است و منطقه بندی نیست.

خود منطقه رفسنجان چی؟ سندی خاص برای منطقه ما هست؟

ببینید یه کم پیچیده است. اگر بگوییم نداریم، آب منطقه ای می آید و می گوید ما داریم. مثل اینکه الان بگوییم داده های آبی منطقه را نداریم اما آن ها می گویند داریم. چون داده هایمان ضعیف است. ولی زمانیکه می خواهیم از خودمان دفاع کنیم، نمی خواهیم به صورت جدی وارد این قضیه شویم. افرادی بودند که خودشان از مدیران آب منطقه ای استان بودند و چاه هایی در زمان ایشان حفر شده اما الان تواب شدند.این اتفاقات باعث میشه مردم اعتمادشان ضعیف بشود.

پس شما به عنوان یک کارشناس مدیریت منابع آب معتقدید در رفسنجان سند استراتژیک آب نداریم؟ سندی که بشود آن را به عنوان یک پیوست ضروری و الزامی در طرح های توسعه صنعتی و کشاورزی از آن استفاده شود.

سند راهبردی داریم ولی اینکه آیا قابلیت اجرا دارد و بومی این منطقه شده باید سوال شود که واقعیت جواب منفی هست.

هرکسی برای خودش دارد اما جزیره ای است.

بله. ببینید در این اوضاع وحشتناک آبی که داریم  وقتی نگاه می کنیم می بینیم در «سند جامع آب کشوری» برخی جاها خیال بافی شده است. و اصلا برای امروز و برای منطقه رفسنجان حرفی ندارد. الان عمق چاه های رفسنجان به 400 متر رسیده است. خوب شوری اب هم شدید شده. ما که سرکلاس به دانشجوها می گوییم که ec برف صفر است و EC آب دریاهای آزاد 22 هزار. اما الان چاه های کشاورزی ما ec شان روی 20 هزار و 22 هزار است. خوب حالا چگونه می خواهیم با این برخورد کنیم. ما همش می خواهیم دفاع کنیم. بچه های آب منطقه ای همه در صدد دفاع کردن از عملکرد خودشان هستند اما باید بپذیریم که یک سری ضعف ها را داریم.  تا زمانی که ضعف را شناسایی نکنیم مشکل حل نمی شود. یادمان باشد ما یک بیمار داریم. سال گذشته که چند سیل آمد یکی می رفت روی یک سد می ایستاد و می گفت سدهایی که آن زمان می گفتید به چه درد می خورد الان به درد می خورد. از اون طرف می خواستند این را بکوبند می گفتند اصلا سدسازی در دنیا مطرح نیست و پیامدهای زیست محیطی دارد و از این حرفها. اینجوری نمی شود نگاه کرد و مدیریت کرد. دیدگاه صفر و یکی همیشه مردود است. متاسفانه این دیدگاه هم در بحث علمی مطرح می شود و هم در عموم مردم.

حالا سد سازی پیامدهای زیست محیطی دارد یا نه؟

من به شما تعهد می دهم که هیچ طرح آبی در دنیا نیست که پیامد زیست محیطی نداشته باشد چون شما دارید در طبیعت دست می برید.  ولی بهینه کردنش و اینکه چه تاثیری می تواند بگذارد هم در کنارش مهم هست.

به عنوان مبحث آخر بفرمایید که ما باید در خصوص مدیریت منابع آب رفسنجان و نداشتن سند استراتژیک آب از چه کسی مطالبه کنیم؟ مشکل از کجاست؟

یک نفر و یک دستگاه نیست. آب یعنی اقتصاد و حیات. یا می خواهید آب را مصرف کنید زنده بمانید یا خواهید صرف اقتصاد کنید و پول دربیارید. خب اقتصاد یعنی پشتوانه سیاست. شما نمی توانید بگویید نگاه ما غیر سیاسی است. بالاخره خواهد بود.

وقتی سیاسی بشود، مباحث سلیقه ای و مافیایی و رانتی در میان می آید

دقیقا پس یک نفر و یک دستگاه نمی تواند اینها را اصلاح کند. وقتی آب منطقه ای می خواهد یک چاه غیرمجاز را پلمپ کند به مشکل می خورد. طرف رفته چاه غیرمجاز را یک اسم مقدس گذاشته و فروخته به هزار بدبخت و بیچاره یا مجانی داده، بعد آنها میان جلوی لودر می خوابند. شما می دانید برای پلمپ یک چاه باید شورای تامین شهرستان تشکیل شود. پیامدهای امنیتی دارد.

من یک خاطره بگم. در مقطع ارشد یکی از اساتید ما که خدارحمتشون کنه، در اولین جلسه مدیریت منابع آبی بحثش را این گونه شروع کرد کرمان یک شمال دارد به نام رفسنجان و یک شمال تری به نام انار دارد و در اینجا یک سری دیوانه هایی دارند روی مین می رقصند. این صحبت برای سال 85 بود. منابع آبی دشت رفسنجان و انار در این حد است. تا زمانی که همه پای کار نباشند چیزی درست نمی شود.  حالا امروز اون بی وجدانی که دنبال چاه غیرمجاز می رود و آب منطقه ای هم زورش بهش نخواهد رسید. آب منطقه ای می گوید باید براساس سند جامع چاه های کشاورزی، آب برداشتی کاهش پیدا کند اما کشاورز می گوید اولا برو چاه های غیر مجاز را پلمپ کن بعد بیا سراغ من. آب منطقه می گوید نمی توانم. می خواد فشار به این طرف بگذارد گیر به آن طرف داده می شود.یعنی هر دوطرف حق دارند ولی بخاطر چاه غیرمجاز در عمل کاری پیش نمیرود.

راهکاری برای حل این هست؟

ببینید تا زمانی که همه پای کار نباشند حل نمی شود. بعد این به نوع باور ما هم بر می گردد. کمربند ایمنی چطوری در کشور ما جا افتاد؟ این باید برای ما باورشود. من باید بدانم وضعیت آب وخیم است و باورش کنم و بپذیرم آب نیست. و این را باور داشته باشم که اگر چاه غیرمجاز می زنم و و برداشت غیر مجاز می کنم، دارم دزدی می کنم. این حق الناس  بزرگی است. حالا کشاورزی به کنار بحث آب شرب هم همین است. ما وقتی کل زمین را در نظر بگیریم خیلی نقاط آبی رنگ دارد همه اینها را جمع کنیم کمتر از یک درصد منابع آبی کل دنیا قابل شرب است پس شما باید برسی برای حیات آینده بدون آب.

پس وقتی اینها را نگاه می کنیم وهمچنین طرح هایی که برای مدیریت آن وجود دارد به این می رسیم که هر چقدر انجام آن نیازمند هزینه باشد باید پرداخت کنیم چون دیگر آبی نداریم. اما منابع مالی را می توان با بالا و پایین کردن تامین کرد.

دقیقا همین است. باوری که گفتم یکی از مصادیقش همین است. خیلی از افراد می گویند ما می دانیم آب نیست ولی هر کاری بقیه کردند ما هم می کنیم. می دانیم آب نیست اما به این ایمان و باور نداریم. از 54 تا الان می گویند اب نیست اما می بینیم هنوز هست. این سطح تفکر متاسفانه وجود دارد که باعث این اوضاع شده است.

مثال می زنم اگر امروز یک دشمن به کشور ما حمله کند آیا با ناهماهنگی و سلیقه ای در مقابلش می ایستیم؟! ما کم کم شاهد جنگ آبی هستیم. در همین استان کرمان شاهد تنش هایی بین شهرها برای آب هستیم چون حیات همه ما به آن بستگی دارد.

بله کاملا درست است. همین الآن رفسنجان چاه آبی برای آب  شرب در بردسیر دارد ولی هنوز نتوانسته وارد مسیرش بکند. مثالی که شما زدید مثال درستی است اما تفاوتش در این است که در یک جنگ نظامی ما دشمن را می بینیم. اما کمبود اب را نمی بینیم پس بهش اعتقادی نداریم. همه می گویند آره فهیمیدیم آب نیست و با بحران روبروییم اما باور نداریم و در نتیجه سلیقه ای و جزیره ای هر دستگاه اجرایی برخورد میکند.

انشاالله این درک و این باور در همه سطوح پیدا شود. و طرح هایی داده شود که چگونه می توان باور به بی آبی را در ذهن و قلب مردم و مسئولین جا انداخت. ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید

گفت و گو از سید عباس حسینی


برچسب ها:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

ده − 4 =

مطالب مرتبط
ایتا سروش بله تلگرام اینستاگرام
درباره ما

ایستار در لغت نامه ها ایستار را معانی بسیار است.اما آنچه که ما را وا داشت تا نام ایستار را برای حضور در عرصه فعالیت سیاسی بر گزینیم توجه به دو معنا بود اول نوع نگرش و طرز فکر و دوم ثبات قدم و استوار بودن. مجموعه ایستار ماحصل اجماعِ فکری گروهی از جوانان انقلابی است که در سالهای متمادی فعالیت خود در عرصه های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی به باوری در چهار چوب ایستار رسیده اند. ایستار برای ما ایستادگی خردمندانه برای تحقق اصول است، اصولی که منبعث از وحی و عقل است . سعی ما بر این است که در دامگه حوادث با تکیه بر دین و دانش به خردمندانه ترین مسیر ممکن قدم بگذاریم

تمامی حقوق سایت برای تارنمای خبری ایستار محفوظ می باشد.